معاملات فردایی؛ خرید و فروشی که مختص امروز نیست و در اصل فردا انجام می‌شود. در این نوع معاملات، امروز نرخ ارز را مشخص می‌کنند، اما فردا آن را تحویل می‌دهند و به گفته یکی از صرافان، سودی که از اختلاف قیمت این معاملات حاصل می‌شود، بسیار زیاد است.
اگر سری به خیابان منوچهری، میدان فردوسی، میدان سبزه میدان و کانال‌های تلگرامی بزنید، می‌بینید که دلالان علاوه بر معاملات نقدی، معاملات فردایی هم انجام می‌دهند و حتی به دلیل برخی سخت گیری‌ها برخی از این فروشندگان فعالیت‌های خود را در فضای مجازی دنبال می‌کنند.
آقای کامران سلطانی زاده رئیس سابق کانون صرافان می‌گوید در این نوع معاملات تعداد افراد محدودی فعالیت می‌کنند و اصولا چون سود زیادی دارد، این کار را انجام می‌دهند، اما در نهایت انجام این نوع معاملات باعث نوسان نرخ ارز می‌شود.
به گفته سلطانی زاده در معاملات فردایی کالایی با قیمت کمتر معامله می‌شود و به همین خاطر به آن می‌گویند معاملات فردایی و کالا تا یک یا چند هفته بعد به دست خریدارش می‌رسد. این معاملات در دیگر کشور‌ها بدون قوانین است اما تقریبا جا افتاده و در حال انجام است.
این موضوع صدای نمایندگان مجلس را هم در آورده است به طوری که آقای محسن زنگنه نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: فعالیت مجموعه‌هایی در فضای مجازی باعث ایجاد ارز فردایی و نوسان قیمت در بازار ارز شده که باید جلوی آن گرفته شود.
انجام این معاملات مختص حال حاضر نیست و سال‌هاست انجام می‌شود اما براساس دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی‌ها که توسط بانک مرکزی ابلاغ شده بود، انجام این معاملات ممنوع شده بود.
آنطور که شکسته بند مدیر یکی از صرافی‌ها می‌گوید: فروشندگان دلار فردایی، دلاری ندارند و به صورت صوری، در قالب حواله و برای تهییج بازار و بالا بردن قیمت ارز، معامله را انجام می‌دهند.
به گفته او، اگر دلار امروز ۲۹ هزار تومان باشد و فردا با قیمت ۳۰ هزار تومان به فروش رود این مابه التفاوت به جیب دلال می‌رود، در یک نگاه مبلغ بالایی نیست اما به دلیل اینکه این معاملات در رقم‌های بالا انجام می‌شود سود زیادی از آن حاصل خواهد شد، اما نتیجه آن عدم ثبات در بازار ارز است.
جالب است که این نوع معاملات در کل دنیا کاملا تحت نظارت انجام می‌شود؛ در آمریکا کمیسیون معاملات آتی برای ایجاد بازار شفاف و جلوگیری از سواستفاده در معاملات آتی تشکیل شده که در نوامبر ۲۰۱۴ این نهاد ۶ بانک را به عنوان دستکاری و فرار از شفافیت در بازار ارز با جریمه سنگینی مواجه کرد.
بر اساس قانون کشور ما، معاملات فردایی غیرقانونی و ممنوع است، اما سودزا بودن اینگونه دلالی، بسیاری را به سمت این بازار کشانده است؛ بانک مرکزی در سال ۹۶، انجام این معاملات را ممنوع اعلام کرد، اما تا به امروز این معاملات به راحتی در فضای مجازی انجام می‌شود.
براساس ویرایش جدید قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز که به تازگی توسط رییس مجلس به دولت ابلاغ شده است، معاملات فردایی ارز غیرقانونی و در حکم قاچاق خواهد بود.
در ماده ۱۲ این قانون آمده است که معامله ارز در صرافی یا غیرآن که تحویل ارز و مابه‌ازای آن به روز یا روز‌های آینده موکول شده، ولی به تحویل ارز منجر نمی‌شود یا از ابتدا قصد تحویل ارز وجود نداشته است و قصد طرفین تنها تسویه تفاوت قیمت ارز باشد، جزو مصادیق قاچاق ارز خواهد بود و برای افرادی که این کار را انجام می‌دهند مجازاتی نیز در نظر گرفته اند.
پرهام فر رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز می‌گوید: مجازات انجام این کار پرداخت نقدی به اندازه مبلغ معامله به ازای ریالی آن می‌شود.
آقای لواسانی رئیس کانون صرافان می‌گوید: اقتصاد کشورمان در شرایط یک جنگ اقتصادی تمام عیار است و این طبیعی است که قوانین سخت‌گیرانه‌ای در حوزه معاملات ارزی داشته باشیم، اما از آن سو نیز باید مراقب باشیم که این قوانین جلوی تولید و صادرات را نگیرد و تسهیل کننده امور باشد.
کارشناسان راهکار مدیریت این موضوع را برخورد نهاد‌های نظارتی و راه اندازی معاملات آتی که نسخه همراه با شفافیت معاملات فردایی است می دانند.
گزارش از فائزه شعبانی اصل